عدس برای سلامتی بسیار مفید است. عدس سرشار از پروتئین گیاهی، پتاسیم، فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی نظیر ویتامین B9 و اسید فولیک می باشد. از فواید عدس میتوان به بهبود دستگاه گوارش، کاهش فشار خون، و درمان دیابت اشاره کرد. همچنین عدس از مواد غذایی خون ساز است و باعث درمان کم خونی میشود . با ما همراه باشید تا دررابطه با عجیب ترین خواص عدس، ارزش غذایی آن و عوارض جانبی احتمالی آن و… توضیح میدهیم.
عدس چیست؟
عدس از دانههای خوراکی است و به خانوادهی حبوبات تعلق دارد. این دانه معمولا به صورت دو بخش جدا درون یک پوسته قرار گرفته است. نام علمی آن Lens culinaris است. عدس یکی از قدیمیترین منابع غذایی شناختهشده است که بیش از ۹۰۰۰ سال قدمت دارد.
عدس را میتوان با پوست و یا بدون پوست مصرف کرد. البته تا پیش از اختراع ماشینآلات تولید آرد، عدسها فقط با پوست مصرف میشدند. پوست عدس حاوی مقادیر زیادی فیبر رژیمی است که پس از گذراندن فرایند جداسازی پوست بهوسیلهی دستگاهها، این بخش مغذی کاملا از بین میرود.
از انواع عدسهای محبوب و رایج میتوان به عدس سیاه، قرمز، قهوهای، ماش، لپه، دال عدس، عدس ماکاچیادو، عدس سبز فرانسوی و همینطور لوبیای چشمبلبلی، لوبیای قرمز و سویا که از تیرهی نخود هستند، اشاره کرد. هر کشور و منطقه، نوع خاصی از عدسهای بومی خود را دارد که کموبیش خواصی شبیه هم دارند.
عدس سرشار از پروتئین است و منبع پروتئینی ارزانقیمتی محسوب میشود. همچنین حاوی اسیدهای آمینهای مانند ایزولئوسین و لیزین است. عدس ریزمغذیهایی مانند انواع ویتامینها و مواد معدنی نیز دارد.
بیشتر در کشورهای آسیایی، بهویژه هند، از عدس استفاده میشود. هند بیشترین تعداد افراد گیاهخوار را دارد و عدس بهدلیل پروتئین فراوانش، جایگزین مناسبی برای گوشت است. بهترین روش مصرف عدس، زمانی است که جوانه زده، زیرا در این زمان حاوی مقدار زیادی اسیدهای آمینه متیونین (methionine) و سیستئین (cysteine) است که برای تشکیل ماهیچه و قوای جسمانیمان بسیار مهم هستند. متیونین، اسید آمینهای ضروری است که باید از طریق غذا وارد بدن شود، اما سیستئین، اسید آمینهای غیرضروری است که طی فرایند سنتز در بدن تولید میشود. به اسیدهای آمینهای که در بدن تولید نمیشوند و باید از خارج و با غذا خوردن به بدن وارد شوند، اسید آمینههای ضروری گفته میشود.
عجیب ترین خواص عدس – صنایع غذایی دلزا
ارزش غذایی عدس
عدس مانند دیگر اعضای خانواده حبوبات سرشار از فیبر است و فیبرهای محلول در آب موجود در عدس میتواند شمارا از گزند بیماریهای قلبی عروقی در امان نگه دارد چراکه این فیبرها به کنترل میزان کلسترول خون کمک میکنند. همچنین عدس بهعنوان منبع فوقالعادهای از فسفر، منگنز و مس محسوب میشود که مس موجود در آن برای ساخت هموگلوبین و کلاژن لازم و ضروری است. منیزیم موجود در عدس برای رشد بافت استخوانها و ساخت پروتئین، پیشگیری از گرفتگی عضلات، سلامت دندانها و همچنین عملکرد سیستم ایمنی بدن لازم است. این مادهی معدنی نقش مهمی در متابولیسم انرژی و انتقال واکنشهای عصبی بر عهده دارد. عدس منبع فوقالعاده فولات است که در ساخت همه سلولهای بدن بهخصوص گلبولهای قرمز لازم است و ازآنجاییکه فولات برای تشکیل سلولهای جدید لازم است مصرف آن برای رشد جنین نیز ضروری است.
علاوه بر خواصی که گفته شد عدس منبع فراوان پتاسیم نیز هست. پتاسیم وظیفه تنظیم pH خون را دارد. همچنین باعث تحریک ترشح اسیدکلریدریک در معده میشود که به هضم غذا کمک میکند. علاوه بر اینها این مادهی معدنی برای انقباض عضلات و همچنین انتقال واکنشهای عصبی لازم است. عدس سرشار از ویتامین B1 و B2 نیز هست. این ویتامینها در متابولیسم انرژیِ همهی سلولها نقش دارند. علاوه بر این، ویتامین B2 به رشد و احیای سلولها، تولید هورمونها و تشکیل گلبولهای قرمز کمک میکند. در عدس ویتامین B3 نیز وجود دارد که به تولید انرژی از گلوسیدها و چربیهای مصرفشده کمک میکند. این ویتامین به روند تشکیل DNA نیز یاری میرساند. ویتامین B6 موجود در عدس به تولید گلبولهای قرمز کمک میکند و باعث میشود که آنها اکسیژن بیشتر حمل کرده و به سلولها برسانند. این ویتامین همچنین به عملکرد خوب سیستم ایمنی بدن کمک زیادی میکند. درنهایت باید بگوییم که ویتامین B6 در ساخت برخی از ترکیبات سلولهای عصبی مشارکت داشته و به تنظیم هورمونها نیز کمک میکند.
عجیب ترین خواص عدس – صنایع غذایی دلزا
خواص عدس در سلامت انسان
از همان دوران شروع کشاورزی، عدس کشت میشده و از آن زمان تاکنون به بخشی از رژیم غذاییمان تبدیل شده است. از فواید عدس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- تولید ماهیچه
اندامها و ماهیچههای ما برای رشد و ترمیم به پروتئین نیاز دارند. عدس، بهویژه عدس جوانهزده، حاوی تمام اسید آمینههای ضروری است که بدنمان برای ساخت ماهیچه و عملکرد خوب بدن لازم دارد.
2- کنترل دیابت
در بررسیهای محققان مشخص شده است که از میان تمام گروههای مختلف غذایی، حبوبات بیش از همه، حاوی فیبر رژیمی هستند. عدس، مانند لوبیا و نخود، متعلق به خانوادهی حبوبات است. فیبر رژیمی این مواد غذایی، مانند عدس به کنترل سطح قند خون کمک میکند. همچنین فیبر رژیمی سرعت جذب غذا بهوسیله خون را کند میکند و سطح قند خون را ثابت نگه میدارد.
3- بهبود گوارش
ازآنجاییکه عدس حاوی فیبر رژیمی فراوانی است، اگر بهطور مرتب مصرف شود، باعث بهبود وضعیت گوارش میشود. همچنین حرکت روده را راحت میکند و درنتیجه از یبوست میکاهد.
4- سلامت قلب
عدس، بهدلیل اینکه حاوی مقدار ناچیزی چربی است، منبعی ایدهآل از پروتئین است که میتوان آن را بدون نگرانی از چربیهای اضافی، مصرف و سلامت قلب را تأمین کرد. همچنین عدس حاوی منیزیم است که در بهبود ماهیچههای قلبی-عروقی مؤثر است و فشار خون را پایین میآورد.
5- پیشگیری از تصلب شریان
بنابر بررسیهای محققان، مصرف عدس، آنتی اکسیدان قابل توجهای برای بدن فراهم میکند و بدین ترتیب از احتمال بیماری تصلب شرایین میکاهد. همچنین این آنتیاکسیدانها نقش مهمی در خنثیسازی رادیکالهای آزاد دارند و از صدمات سلولی و ژنی که منجر به پیری میشود، پیشگیری میکنند.
6- پیشگیری از سرطان
محققان متوجه شدهاند که لکتین (lectin) گیاهی، نوعی پروتئین گیاهی که در خوراکیهایی مانند عدس، گندم، بادام زمینی، نخود و سویا پیدا میشود، تأثیری عالی روی سلولهای سرطانی دارند. در حقیقت لکتین با سمی کردن سلولهای سرطانی، آنها را وارد مرحله خزانیاختهای میکند. خزانیاختهای بهگونهای از مرگ سلولی میگویند که طی فرایند مرگ برنامهریزیشده سلول صورت میگیرد. این ویژگی لکتین باعث میشود که بهطور بالقوه، مانع رشد سلول های سرطانی را بگیرد.
7- سرشار از اسید فولیک
عدس غنی از ویتامین ب-کمپلکس، مانند فولات یا اسید فولیک است. مصرف اسید فولیک در زنان باردار، برای پیشگیری از تولد کودک ناقص، مفید است. بنابر بررسیهای محققان، نبود اسید فولیک کافی اغلب باعث نقص در لولهی عصبی جنین میشود. همچنین فولات موجود در عدس به تشکیل سلولهای قرمز خون کمک میکند و نقش مهمی در حفظ مقدار هوموسیستئین در بدن دارد. این ترکیب شیمیایی در برابر پرفشاری خون و صدمه به DNA که منجر به سرطان میشود، مؤثر است و به حفظ سلامت بدن کمک میکند.
8- کنترل وزن
بررسیها نشان داده است که مصرف مرتب عدس با افزایش احساس سیری، به کنترل وزن کمک میکند.
9- سیستم عصبی سالم
تا مدتها تصور بر این بوده است که ریزمغذیهایی مانند ویتامینها و مواد معدنی روی عملکرد مغز اثری ندارند. اما تحقیقات بیشتر نشان داد، وجود ویتامینها و مواد معدنی برای عملکرد مغز به یک اندازه مهم است. بنابر تحقیقی که محققان انجام دادند، ویتامینها و مواد معدنی موجود در عدس برای بهبود عملکرد مغز بسیار مفیدند.
10- محتوای فراوان آهن
عدس حاوی مقدار بسیار زیادی آهن است که برای تولید هموگلوبین کافی در بدن، ضروری است. با مصرف یک فنجان عدس (۲۰۰ گرم) در روز میتوان ۳۶ درصد از آهن روزانهی بدن را تأمین کرد.
11- بهبود فعالیت الکترولیتی
پتاسیم بهعنوان یکی از مواد معدنی موجود در عدس برای فعالیت الکترولیتی بدن نسبت به سدیم، جایگزین بهتری است. بسیاری از بیماریها به مقدار بسیار زیاد سدیم و البته پتاسیم کم در بدن مربوط هستند. پتاسیم، علاوهبر فعالیت بهعنوان الکترولیت، برای عملکرد اندامهایی چون قلب، مغز و کلیه نیز مفید است.
12- بهبود سوختوساز
عدس منبع خوبی از انواع ویتامینها، مانند ویتامین B3 است که نقش مهمی در بهبود وضعیت دستگاههای گوارش و عصبی دارد. این ویتامین فواید دیگری ازجمله کنترل کلسترول، کاهش خطر بیماریهایی مانند آلزایمر، آب مروارید، پوکی استخوان و دیابت نیز دارد.
عدس و پوست
یکی از مهمترین خواص عدس جوانسازی پوست است. آنتیاکسیدانهای موجود در عدس با رادیکالهای آزاد مبارزه کرده و برای جوانسازی و کاهش چینوچروک مفید هستند. علاوه بر مصرف عدس میتوان از آن برای تهیه ماسک صورت هم استفاده کرد که برای روشن شدن و درخشندگی پوست عالی است. چند نوع از این ماسکها شامل:
ماسک روشنکننده پوست
50 گرم عدس قرمز را در آب خیس کرده و بگذارید یکشب بماند، روز بعد آن را بکوبید و با 1 قاشق چایخوری شیر، 1 قاشق چایخوری روغن بادام و 2 قاشق چایخوری پودر پوست پرتقال (اختیاری) مخلوطکنید. ماسک را روی صورت مالیده و بعد از 15 تا 20 دقیقه با آب سرد بشویید.
ماسک درخشان کننده پوست
3 قاشق چایخوری پودر عدس قرمز را با نصف قاشق چایخوری عسل و آب نارگیل مخلوط کرده و بهآرامی روی صورت بمالید و ماساژ دهید. بعد از 20 دقیقه با آب ولرم بشویید.
ماسک سفیدکننده پوست
1 قاشق عدس قرمز و 1 قاشق عدس زرد را داخل کاسهای ریخته و 5 عدد بادام و اندکی زردچوبه به آن اضافه کنید. سپس نصف فنجان شیر به مواد افزوده و بگذارید یکشب بماند. صبح روز بعد، مواد را آسیاب کرده و خمیر حاصل را روی پوست صورت و گردن بمالید و ماساژ دهید. بعد از خشک شدن آن را بشویید. از این ماسک میتوانید سه بار در هفته استفاده کنید.
همانطور که قبلاً گفتیم خوردن عدس به کاهش وزن کمک میکند. گنجاندن انواع مختلف عدس و لوبیا در رژیم غذایی به کاهش وزن، بدون کاهش کالری دریافتی کلی کمک میکند. هنگام صحبت در مورد کاهش وزن، گرسنگی و ولع مصرف دو عامل خطرناک هستند. عدس بهعنوان بخشی از وعده غذایی احساس سیری را افزایش میدهد. همچنین باعث میشوند برای مدت طولانیتری احساس سیری کنید و درنتیجه احساس گرسنگی کمتری برای وعده بعدی داشته باشید. درنتیجه، در وعده غذایی بعدی کمتر میخورید و تعداد کالری مصرفی کاهش مییابد. آنها همچنین اشتهای شمارا سرکوب میکنند و به کاهش وزن کمک میکنند؛ اما مصرف بیرویه عدس هم عوارضی دارد که گفته شد پس باید مقدار و زمان مصرف آن توسط متخصص تغذیه مشخص گردد تا آسیبی به بدن وارد نشود. ما به شما پیشنهاد میدهیم که به سایت غفاری دایت مراجعه کرده و ضمن مطالعه مطالب مفید این سایت برای دریافت برنامه غذایی به قسمت رژیم من رفته و برنامه را دریافت کنید.
عجیب ترین خواص عدس – صنایع غذایی دلزا
عوارض جانبی عدس
با وجود اینکه عدس برای سلامت بدن مفید است و بهترین جایگزین برای گوشت قرمز، مرغ و ماهی محسوب میشود، اما مضراتی هم دارد:
خطر تولید سنگ کلیه
در تحقیقاتی انجامشده مشخص شد، برخی از مواد غذایی خانواده عدس، مانند سویا، کره بادام زمینی و لوبیاهای پخته و سرخشده، حاوی مقدار فراوانی از ترکیبات اگزالات هستند. این ترکیبات باعث تولید سنگ کلیه میشوند. بنابراین افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند باید از مصرف حبوبات و عدس پرهیز کنند.
خطر ابتلا به بیماریهای کلیوی
مصرف مقدار زیاد پروتئین هم عوارض جانبی دیگری بههمراه دارد. بدن ما، بهطور متوسط، در برابر هر کیلوگرم وزن، به ۰.۸ گرم پروتئین نیاز دارد. مصرف پروتئین بیشتر، کلیه را به کار و فعالیت بیشتر وا میدارد تا بتواند پروتئین اضافی را از بدن خارج کند. این وضعیت در طولانیمدت به عملکرد کلیه صدمه میزند و فرد را به بیماریهای کلیوی مبتلا میکند.
تشکیل گاز بهدلیل تخمیر
عدس بهمحض ورود به دستگاه گوارش، شروع به انجام عمل تخمیر میکند و بهدنبال آن گاز تولید میشود. این گازها بسیار آزاردهنده خواهند بود. بنابراین اگر نمیتوانید چنین وضعیتی را تحمل کنید، از مصرف بیشازحد عدس پرهیز کنید.
خطر تولید سنگ کلیه
در تحقیقاتی انجامشده مشخص شد، برخی از مواد غذایی خانواده عدس، مانند سویا، کره بادام زمینی و لوبیاهای پخته و سرخشده، حاوی مقدار فراوانی از ترکیبات اگزالات هستند. این ترکیبات باعث تولید سنگ کلیه میشوند. بنابراین افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند باید از مصرف حبوبات و عدس پرهیز کنند.
خطر ابتلا به بیماریهای کلیوی
مصرف مقدار زیاد پروتئین هم عوارض جانبی دیگری بههمراه دارد. بدن ما، بهطور متوسط، در برابر هر کیلوگرم وزن، به ۰.۸ گرم پروتئین نیاز دارد. مصرف پروتئین بیشتر، کلیه را به کار و فعالیت بیشتر وا میدارد تا بتواند پروتئین اضافی را از بدن خارج کند. این وضعیت در طولانیمدت به عملکرد کلیه صدمه میزند و فرد را به بیماریهای کلیوی مبتلا میکند.
تشکیل گاز بهدلیل تخمیر
عدس بهمحض ورود به دستگاه گوارش، شروع به انجام عمل تخمیر میکند و بهدنبال آن گاز تولید میشود. این گازها بسیار آزاردهنده خواهند بود. بنابراین اگر نمیتوانید چنین وضعیتی را تحمل کنید، از مصرف بیشازحد عدس پرهیز کنید.